Slachtoffers vertellen ‘dat ze dan maar eerder ontslag hadden moeten nemen’ is behoorlijke victim blaming, als je het ons vraagt.
Een sterk staaltje victim blaming verscheen op socialmediakanalen nadat deze week bekend werd dat er jarenlang een angstcultuur heerste op de werkvloer bij De Wereld Draait Door. ‘Komen ze nu mee’, en ‘Was dan eerder opgestapt’, is een greep uit de vele reacties die slachtoffers konden lezen. Alsof het hun eigen schuld was, dat ze doodsbang waren om iets fout te doen en niet tegen hun leidinggevenden durfden in te gaan. Die insteek moet veranderen, als je het ons vraagt. Want hoe hard je als leider ook je best doet, er heerst altijd en immer een hiërarchische structuur op de werkvloer. En dus is het jouw taak om een veilige werkomgeving te verzorgen, leidinggevende. Of je nou het gezicht van een programma bent of eindredacteur.
Angstcultuur op de werkvloer voorkomen? Dat is aan leiders
Hoe graag we ook allemaal op één lijn willen zitten binnen een bedrijf, in de praktijk is dat vrijwel nooit zo. Een stagiair moet nou eenmaal naar een begeleider luisteren en een manager dient weer te rapporteren aan zijn of haar leidinggevende of de CEO van het bedrijf. Wanneer deze CEO of leidinggevende openstaat voor ideeën uit het team – of dit nou vanuit een stagiair of vanuit een medewerker is – is dat heel mooi meegenomen, maar feit blijft dat de ene persoon meer te zeggen heeft dan de ander. Eerder dit jaar spraken we arbeidspsycholoog Tosca Gort naar aanleiding van de Discriminatie Arbeidsmonitor 2022 van de Nationale Vacaturebank, die dit bevestigt. ‘In bedrijven leeft nou eenmaal een bepaalde rangorde, en dat betekent dat leiders een groot aandeel in een veilig gevoel op de werkvloer hebben: sociale hiërarchie.’ Hoewel ook leiders slachtoffer kunnen zijn van een verrot systeem, is het alsnog hun taak om een veilige werksfeer te creëeren – enerzijds door werknemers aan te spreken op toxisch gedrag, anderzijds door zelf geen toxisch gedrag in de leiderschapsstijl te implementeren.
Victim blaming
Toen begin dit jaar naar buiten kwam dat er jarenlang een onveilige sfeer heerste binnen talentenjacht The Voice stond Nederland op z’n kop. Door de emotionele uitzending van BNNVARA’s BOOS durfden steeds meer slachtoffers met hun verhaal naar buiten te komen -al vonden sommige van die verhalen jaren, dan wel tientallen jaren geleden plaats. Het gros van Twitterend Nederland leefde met de slachtoffers mee, maar er waren ook socialmediagebruikers die zich afvroegen waarom de slachtoffers nu pas hun verhaal naar buiten brachten.
In januari ging het om slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag, nu, bij De Wereld Draait Door, gaat het om slachtoffers van een angstcultuur en ongezonde hiërarchieën. Opnieuw luiden enkele reacties hetzelfde. Hadden de werknemers maar gewoon ontslag genomen of eerder hun mond opengetrokken, dan was er nu niets aan de hand geweest. Het voelt een beetje als de omgedraaide wereld, en doet denken aan ‘Dan had ze maar niet zo’n kort rokje moeten aantrekken’, de opmerking die triest genoeg nog regelmatig klinkt wanneer een vrouw slachtoffer is van seksuele intimidatie.
Waarom worden slachtoffers in een situatie als deze keer op keer als dader gezien, terwijl de daadwerkelijke dader diegene is met de meeste macht op de werkvloer? Een ‘simpele’ werkgever heeft weinig te zeggen, een leidinggevende des te meer. Hoe hoger in de sociale rangorde, hoe groter de invloed van het gedrag. Ken je de uitspraak ‘Don’t protect your daughters, educate your sons’ nog? Het laat zien dat het probleem pas wordt opgelost wanneer er wordt voorkomen, niet wanneer er achteraf wordt geholpen. ‘Don’t protect your team, educate your CEO/manager’ zou dat dan de oplossing zijn tegen angstculturen in het bedrijfsleven?
Tips voor leidinggevenden
Ben je als leidinggevende of CEO op zoek naar die tips om een zo veilig mogelijke werksfeer voor je team te creëeren, dan staat Bazaar voor je klaar. Lees onze eerdere interviews en artikelen met Harvard-professor Amy Edmondson, de eerdergenoemde arbeidspsycholoog Tosca Gort en Laura Adèr van Fairspace, een organisatie die zich inzet tegen (seksueel) grensoverschrijdend in het openbaar.
Bron: Harpersbazaar
Geschreven door: Leonie Collombon
