Even bellen met… arbeidspsycholoog Tosca Gort over de post-vakantiedip: “Neem het heft in eigen handen”
Voor veel mensen is de zomervakantie het hoogtepunt van het jaar. Des te harder is de klap als het gewone leven weer begint. Dit wordt ook wel de post-vakantiedip genoemd. Maar hoe ga je zo’n dip tegen en hoe zorg je voor een frisse start? We bellen met aan arbeidspsycholoog Tosca Gort.
Waarom krijgen veel mensen een dip na vakantie?
“Veel mensen hebben na een relaxte vakantie moeite met de eerste werkweken. Deze mensen vinden hun leven tijdens de vakantie helemaal geweldig en genieten volop van hun vrijheid, maar komen er dan thuis achter hoe saai ze hun gewone leven eigenlijk vinden. Dit kan zich uiten in moeite hebben met opstaan, zich nauwelijks kunnen focussen en het hebben van depressieve gedachten. Je oogt sip, maar zo voel je je ook.”
Wat zijn de klachten bij zo’n post-vakantiedip? En hoe lang duurt het?
“Kijk, iedereen moet even wennen aan een nieuw ritme. Dat is normaal en noemen we geen ‘dip’. Het duurt gemiddeld een week voordat je weer in het normale ritme zit, zeker als je wat langer op vakantie bent geweest. Je zit pas echt in een dip als dit aanhoudt en je zelf het gevoel hebt dat je in een dip zit. Er komen dan negatieve gevoelens bij kijken en je voelt je een beetje depressief en gestrest. Het komt er eigenlijk neer dat je je voor een langere tijd mentaal wat minder sterk voelt. Dit uit zich niet alleen werk, maar vaak ook in je vrije tijd.
Duurt de dip nog geen twee weken? Dan is het niks om je zorgen om te maken. Als de post-vakantiedip wat langer aanhoudt, is het slim om je meer ritme in je leven te krijgen en op zoek te gaan naar wat je écht leuk vindt. Als je hier moeite mee hebt, kun je hulp krijgen van een (arbeids)psycholoog of coach.”
Wat kun je doen om deze dip te voorkomen? Hoe hou je dat vakantiegevoel langer vast?
“Probeer je thuiskomst na vakantie leuk te maken. Zorg dat je voor vertrek of tijdens je vakantie een plan maakt om de dip tegen te gaan. Richt je leven zo in, dat je aan het eind van je vakantie in principe weer verlangt om thuis te zijn. Heb je meer daglicht nodig? Maak daar werk van en zorg voor een lichte werkplek of ga iets doen wat buiten is. Zoek een sport die je leuk vindt en begin daar na de vakantie mee. Dan heb je iets om naar uit te kijken. Blijf je vrienden op zoeken en doe leuke dingen in je vrije tijd. Probeer er ook een les uit te halen en ga kijken wat je in je leven wil veranderen om je normale leven wél leuk te maken. Ga niet bij de pakken neerzitten en neem het heft in eigen handen. Alleen jij kan de dingen die je niet leuk vindt aanpassen. Zoek naar dingen die je wél interessant vindt en maak eigen leven uitdagender en leuker.
Een klein voorbeeld: ik vond het altijd best wel stressvol om met allebei mijn kinderen samen iets te doen. Je wilt dat ze het allebei leuk hebben, maar vanwege het leeftijdsverschil is dit best lastig. Ik ben toen naar het probleem gaan kijken en heb daar een oplossing voor gezocht. Ik splits het voortaan op en doe met allebei apart iets. Zo heb ik meer een-op-eencontact met mijn kinderen en dat maakt het voor mij heel leuk en ontspannend om te doen. Probeer geen slachtoffer te worden van de situatie en weet dat er altijd een oplossing is.”
Is een dip na vakantie niet iets dat we onszelf gewoon aanpraten?
“Wanneer je altijd kritisch op jezelf bent en je jezelf van alles kwalijk neemt, ga je automatisch negatieve dialogen met jezelf voeren. Je komt dan in negatieve spiraal terecht, waardoor je alles en iedereen negatief gaat beoordelen. Als je daar last van hebt, dan ben je ook gevoeliger voor de post-vakantiedip. In dat geval moet je het probleem wat verder zoeken en eerst aan je zelfbeeld werken. Het is belangrijk dat je als uitgangspunt neemt dat jij oké bent als mens, en dat anderen ook oké zijn. Dat is echt de basis.”
Versterkt het vele thuiswerken vanwege de coronacrisis een dip na vakantie?
“Ja, heel erg. Veel mensen zitten niet lekker in hun vel en ervaren stress of hebben licht depressieve klachten. Die klachten kunnen door de coronacrisis verergeren. Een vakantie is dan lekker, maar bij thuiskomt kunnen de klachten net zo hard weer terugkomen. Door het thuiswerken valt het sociale gedeelte weg, terwijl dat juist heel belangrijk is. Bovendien kan je door het vele thuiswerken je werk een stuk sneller saai gaan vinden, want thuis krijg je geen prikkels. Ik ben dan ook geen voorstander van honderd procent thuiswerken. Naar mijn idee is dat ongezond, aangezien de mens een sociaal dier is. We hebben andere contacten nodig, zoals collega’s. Daarom raad ik iedereen aan om sociale contacten op te blijven zoeken. Zet bijvoorbeeld de hele werkdag je Zoom aan, zodat je altijd met je collega’s kan kletsen.
Hoe kun je het beste weer rustig te werk gaan?
“Probeer je werk zo leuk mogelijk voor jezelf te maken. Zorg dat je regelmatig collega’s ziet en spreekt, eventueel dus via Zoom of Slack. Maak een takenlijst en zorg dat je steeds afwisselende taken op je neemt. Werk niet 8 uur op een dag achter je computer of laptop, maar ga met de lunch naar buiten. En zorg dat je je werkdag ook echt kunt afsluiten. Maak van een kamer boven een werkkamer, zodat je letterlijk de deur achter je dicht kan trekken en je je van je werk kan afsluiten in je vrije tijd.”
Wat valt jou als arbeidspsycholoog op zo net na de zomervakantie?
“Na de zomervakantie komen mensen er vaak pas achter dat ze hun werk eigenlijk helemaal niet leuk vinden. Ze beseffen dan dat ze het roer om willen gooien, alleen weten ze niet goed hoe ze dat moeten aanpakken. Ze willen hun leven zo leuk mogelijk maken, maar lopen vast. Daar help ik ze dan bij.”
