Uit menig onderzoek blijkt dat veel werknemers niet zitten te wachten op een bijeenkomst met collega’s waar (door sommigen) teveel alcohol wordt gedronken en waar van je wordt verwacht dat je gezellig keuvelt met iedereen. Moet je dan toch gaan?

Ja, zegt psycholoog en businesscoach Albert Sonnevelt. “Het is altijd goed om naar een borrel te gaan.” Zo kan zo’n bijeenkomst het groepsgevoel versterken. “Mensen zijn kuddedieren: isolatie is een van de grootste straffen die je ze kunt aandoen”, aldus Sonnevelt. “Een borrel is een goede gelegenheid om iedereen het gevoel te geven dat hij ergens bij hoort.”

Arbeidspsycholoog Tosca Gort van GORTcoaching is het daarmee eens. “Veel mensen moeten een kleine drempel over voor ze naar een borrel gaan, maar vaak ervaren ze dat het toch heel leuk wordt. Verder hebben mensen behoefte aan rituelen en vinden ze het fijn om het jaar op een bepaalde manier af te sluiten.”

Wat kan helpen als je niet staat te springen, is het stellen van een doel. “Bedenk van tevoren met wie je wil praten en waarom en laat dat door middel van een berichtje vast weten”, adviseert Sonnevelt. “Op die manier hou je ook controle over de situatie. Want als jij niet kiest, wordt er voor je gekozen.”

Brabantse drieklapper

Laat van tevoren ook vooral weten wat je niet wil, aldus de businesscoach. “Niet iedereen zit te wachten op drie zoenen bij het binnenkomen en bij het afscheid nemen. Als je dat duidelijk maakt, voorkom je dat je in een ongemakkelijke situatie terechtkomt.”

Ook etiquettedeskundige Jan Jaap van Weering hoort vaak dat mensen niet zitten te wachten op ‘de Brabantse drieklapper’. “Het is wel spontaan, maar ik merk dat met name vrouwen het niet altijd prettig vinden. Daar moet je als man rekening mee houden. Doe het niet bij een eerste kennismaking en ook niet bij een afscheid.”

Waar veel werknemers ook niet blij van worden, zijn beschonken collega’s. Het woord borrel zegt het al: op zo’n bijeenkomst wordt alcohol gedronken. Hoe houd je het netjes? Dat is lastig te zeggen, vindt Van Weering. “Als je met dubbele tong gaat praten, kan het gênant worden. Dwars door de kerstboom heen is niet handig, want mensen onthouden zulke dingen. Een drankje mag, maar let op de hoeveelheid.”

Ook Gort raadt aan de shame hangover te vermijden. “Probeer jezelf niet voor lul te zetten. Je mag best een beetje de controle loslaten, maar niet helemaal. Ken jezelf en probeer het leuk te houden.” Overigens is het volgens Gort ook een beetje afhankelijk van de bedrijfscultuur in hoeverre je je mag laten gaan. “Er zijn ook bedrijven waarvan de directieleden zelf lazarus rondlopen op een borrel.”

Het nuttigen van drankjes gaat vaak gepaard met de nodige borrelhapjes, waarbij de bitterbal vaak favoriet is. Let op wát je eet, maar ook hóe je eet, waarschuwt Van Weering. “Als je nog bepaalde mensen wil spreken, is het raadzaam geen dingen te eten waarvan je uit je mond gaat ruiken, zoals haring.”

Een bitterbal eet je volgens de etiquettecoach als volgt: eet eerst het dakje eraf, laat ‘m afkoelen en stop ‘m dan in één keer in je mond. “Je mag de bitterbal één keer in de mosterd dopen, niet vaker.”

Slijmen

Het is ook vaak niet voor iedereen duidelijk welke onderwerpen je mag bespreken tijdens een borrel. Sonnevelt sprak onlangs een werkgever die het vreselijk vond dat veel werknemers een eindejaarsborrel aangrijpen om bij hem te komen slijmen óf klagen.

Een werkgever zou daarom duidelijk moeten maken wat het doel is van zo’n bijeenkomst: ga je terugkijken op het afgelopen jaar, ga je vooruitkijken, of gaat het vooral om socialiseren? Daarnaast moet je er volgens de businesscoach rekening mee houden dat een borrel vaak een informele bijeenkomst is. “Een huisarts heeft op een verjaardag ook geen zin om de persoonlijke klachten van andere aanwezigen te bespreken.”

Onderwerpen die taboe zijn, zijn oorlog, politiek, ziekte, religie, geld en seks, stelt Van Weering. “Gesprekken daarover kunnen escaleren en de sfeer negatief beïnvloeden.” Als je op promotie of opslag aast, mag je daar overigens best een balletje over opgooien. “Maar zet je werkgever niet voor het blok. Probeer je in dit soort situaties in de ander te verplaatsen: hoe zou jij het vinden als iemand jou dit zou vragen?”

Gort voegt toe dat een borrel voor ambitieuze werknemers best een geschikt moment kan zijn om bepaalde mensen te spreken. “Leg in zo’n geval oprecht contact met de ander en zorg dat je het leuk hebt met elkaar. Het onderwerp werk mag best voorbijkomen, maar breng iemand niet in een lastige positie.”

Naast mensen die je graag wil spreken, zijn er misschien ook collega’s die je liever mijdt. Gebruik in zo’n geval geen al te opvallende smoesjes als ‘ik moet naar het toilet’ of ‘ik ga nog wat te drinken halen’, raadt Van Weering aan. “Daarmee geef je eigenlijk te kennen dat je iemand niet interessant genoeg vindt. Het is beter om te zeggen: ‘Het is goed je even gesproken te hebben. Ik ga nu door naar die en die’.”

Persoonlijke groei

Natuurlijk zijn er ook genoeg dingen die je wél kunt bespreken met je werkgever en collega’s, mocht je daar behoefte aan hebben. “Heb het bijvoorbeeld over wat je waardeert aan het bedrijf waarvoor je werkt”, oppert Sonnevelt. “Je mag ook zeggen wat je gemist hebt of vertellen over de persoonlijke groei die je hebt doorgemaakt. Ook als er een conflict was in het voorbije jaar kun je dat benoemen, door bijvoorbeeld te zeggen op welke manier je daarvan hebt geleerd.”

Aan collega’s kun je duidelijk maken dat je ze waardeert door te zeggen dat je fijn hebt samengewerkt. “Maar het omgekeerde kan ook”, zegt Sonnevelt. “Je mag ook tegen iemand zeggen dat je je het afgelopen jaar misschien teveel hebt laten leiden door de waan van de dag en dat je jullie gesprekjes bij de koffieautomaat hebt gemist. Eindig wel altijd met een positieve noot.”