Welke pet je op het werk ook draagt of wat je thuissituatie ook is: verliefdheid kan iedereen overkomen. Maar verliefdheid tussen collega’s is wel al snel extra gecompliceerd. Want wat als de ander niet verliefd is op jou? En wat als diegene dat wel is?
‘Ik werkte in het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam als verpleegkundige en was stapelverliefd op een arts. Mijn collega-verpleegkundigen en ik waren ervan overtuigd dat hij dezelfde gevoelens voor mij had. Iedereen zag het, werd me op het hart gedrukt. Het kon niet missen! Toch besloot ik niet direct iets te doen met mijn gevoelens, hij was immers een arts en we werkten dagelijks samen’, vertelt Coco (28, om privacyredenen niet haar echte naam). Haar verhaal is niet uniek: uit een enquête uit 2018, uitgevoerd door CareerBuilder, blijkt dat ongeveer 36 procent van de respondenten ooit een relatie met een collega heeft gehad. Volgens het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) hebben 296.000 mensen in Nederland een relatie met een collega.
‘Je kunt jezelf ethisch aardig in de nesten werken als je op de werkvloer direct handelt naar gevoelens van verliefdheid die je ervaart’, weet Tosca Gort. Als arbeids- en organisatiepsycholoog en oprichter van gortcoaching.nl focust ze zich op het welbevinden van mensen op de werkvloer. ‘Wat is je plek in de hiërarchie? En van de persoon waar je verliefdheid bij ervaart? Is er sprake van een machtsverhouding? En wat als de verliefdheid niet wederzijds blijkt? Of als er toch geen match blijkt na een aantal dates? Dat zijn vragen waar je serieus over moet nadenken voordat je overgaat tot actie.’
Hoewel Coco haar gevoelens een tijdje wist te onderdrukken, besloot ze uiteindelijk toch over te gaan tot actie. ‘Ik zag hem elke dag als we de casussen van alle patiënten bespraken en daarna, als we de patiënten bezochten op hun kamers. Steeds vaker waren we met elkaar aan het flirten tijdens onze rondes, zonder woorden te gebruiken. Heel subtiel: net te lang naar elkaar kijken, een glimlach hier, een korte aanraking daar – je kent het wel. Er ontstond ook een soort ongemak, omdat het er niet echt mocht zijn.’
‘Ik werd steeds verliefder en hyperbewust van mijn eigen gedrag. Ik werd al zenuwachtig als ik wist dat ik hem weer zou zien en kwam soms nog amper uit mijn woorden. Ik ging steeds beter mijn best doen om er goed voor hem uit te zien en dacht zelfs na over de manier waarop ik liep, haha. Links, rechts, links, rechts: je kan het! Op een dag besloot ik de stoute schoenen aan te trekken en een move te maken. Ik voegde hem toe op Facebook, waarmee ik overduidelijk een signaal wilde afgeven. Helaas pakte dat minder goed uit dan ik hoopte.’
Verliefdheid of liefde: een wezenlijk verschil
‘Ik zie nog vaak dat mensen verliefdheid verwarren met liefde, dat is een denkfout. Je hoeft namelijk niet altijd iets te doen met verliefdheid. Verliefdheid is een hormonaal proces, iets wat je overkomt. Als je niet naar de verliefdheid handelt, gaat het meestal ook weer voorbij’, vertelt Gort. ‘Liefde is daarentegen iets waarvoor je kiest. Daar zit ook direct de crux in dit geval: kies je ervoor om van verliefdheid liefde te maken als de situatie zich op de werkvloer afspeelt?’
Is je antwoord op deze vraag een enthousiaste ‘ja’? Leg dan niet direct al je gevoelens bij de ander neer, maar pak het subtiel aan, adviseert Gort: ‘Om problemen te voorkomen, is het wijs om braving’, van de Amerikaanse auteur en onderzoekshoogleraar Brené Brown, op de situatie los te laten. Braving staat voor Boundaries, Reliability, Accountability, Vault, Integrity, Non judgment en Generosity. In het geval van verliefdheid op de werkvloer stelt Brown dat een vertrouwensband de basis is van een gezonde ontwikkeling van de situatie. Vertrouwen met andere mensen bouw je volgens haar op in kleine stapjes. Bij verliefdheid op de werkvloer geldt dit ook. Sommige mensen zijn van nature heel open en delen moeiteloos al hun gevoelens. Ze zetten direct een spreekwoordelijke bouwlamp op de betreffende collega. Zeker op de werkvloer is het verstandiger om eerst wat kerstverlichting op te hangen en voorzichtig te peilen of de gevoelens wederzijds zijn. Zet pas een volgende stap als de ander ook een stapje naar jou zet. Dat is de manier waarop je vertrouwen opbouwt.’
Respecteer ook de grenzen die de ander aangeeft, stelt Brown in haar publicaties. Neem je verantwoordelijkheid en ga niet als een kip zonder kop tekeer, wees integer over de situatie (je hoeft je verliefdheid niet met iedereen op de werkvloer te delen) en veroordeel de ander niet op zijn of haar keuzes. ‘In het geval van een ongelijke machtsverhouding kan er onveiligheid ontstaan. Als de een de ander kan promoveren, kan dat bijvoorbeeld voor serieuze bedrijfsproblemen zorgen. Bij een dergelijke verhouding kun je nog steeds het kerstlampjes-principe toepassen. Zodra de relatie serieuzer wordt, moeten beide partijen hun verantwoordelijkheid nemen. Moet één van de twee van functie, afdeling of baan veranderen?’
‘Wat de keuze ook wordt: je wil het te allen tijde met elkaar bespreken voordat het problemen op de werkvloer creëert. Werk is werk en daar moet je samen verantwoordelijke en integere keuzes in maken. Kom je er niet samen uit, kies dan voor relatie-coaching. Dat klinkt vrij intens, maar vergis je niet in de uitdagingen die een relatie op de werkvloer met zich meebrengt. Er komt simpelweg een laag aan complicaties boven op de normale uitdagingen die je in een relatie kunt ervaren. Je kunt relatiecoaching ook preventief inzetten, juist om te voorkomen dat er vervelende situaties op de werkvloer ontstaan.’
Blauwtje lopen
Gort: ‘De uitdaging van de kerstlampjes-strategie is dat er ook een grote groep is die de aandacht wel heel leuk vindt, maar er niet per se iets mee wil. Dat kan verwarrend werken voor de zender, want die kan de signalen van de ontvanger opvatten als een wederzijds gevoel van verliefdheid.’ Een vergelijkbare situatie overkwam Coco: ‘Obsessief checkte ik constant of hij mijn vriendschapsverzoek op Facebook al had geaccepteerd, totdat ik erachter kwam dat hij me had geweigerd. Dat kon je destijds via een omweg achterhalen. Ik voelde me heel erg verdrietig. Ik was niet alleen afgewezen, maar schaamde me ook dood. Ik moest hem immers twee dagen later weer onder ogen komen in het AMC.’
Wanneer je de signalen van de ontvanger verkeerd hebt geïnterpreteerd en een ouderwets blauwtje hebt gelopen, zit er volgens Gort maar één ding op: dealen met de pijn en het ongemak. ‘Kies voor een liefdevolle benadering richting jezelf. Je hebt de juiste aanpak gehanteerd, dus daarin hoef je jezelf niet af te keuren, en een afwijzing zegt niks over je kwaliteiten als mens. Het mantra dat ik altijd aanhoud en overdraag, is: Ik ben oké, jij bent oké. Als je dat écht voelt, is het altijd goed. Als je bijvoorbeeld spanning of onzekerheid voelt, zit je in ‘niet oké’. De kunst is om die gevoelens om te buigen naar ‘ik ben oké en de ander is ook oké’. Als je dat omarmt, geeft dat heel veel rust.’
Coco kwam er gelukkig zonder kleerscheuren vanaf. ‘Toen we elkaar op maandag weer zagen, hebben we beiden gedaan alsof we gek waren. Twee dagen later begon het geflirt weer en daar is het bij gebleven. Toen ik een paar weken later op de afdeling stopte, heb ik hem alsnog een berichtje gestuurd via Facebook. Ik vroeg hem waarom hij mijn verzoek had afgewezen, waarop hij antwoordde dat hij het onprofessioneel vond om met een collega aan te pappen. Ook vertrok hij kort daarna naar het buitenland. Wat ik zou doen als ik het over kon doen? Ik zou niks met mijn verliefdheid doen, tenzij de ander ook tot actie overgaat. Ook zou ik wat meer ruimte nemen om te reflecteren op de verliefdheid, want nu ik eraan terugdenk heb ik mezelf ook wel een beetje verliefdheid aangepraat. Artsen hebben, in die witte jassen van ze, een enorme aantrekkingskracht binnen de muren van een ziekenhuis. Daarbij wilde ik in die periode heel graag weer verliefd zijn. Ach, ik zal er nooit achterkomen of het iets had kunnen worden tussen ons en daar heb ik nu vrede mee.’
